Belang van de oorsprong van de Atheense democratie

Er zijn verschillende manieren om het idee van te labelen democratie, aangezien het parlementair, assemblee, direct, populair of participatief kan zijn. Elk van deze en andere labels geeft een specifieke nuance aan het fundamentele idee, dat niets anders is dan de regering van de stad. Sindsdien bestaat er echter een algemene overeenstemming over de historische oorsprong van de democratie Het was in het Athene van Pericles in de 5e eeuw voor Christus. C. toen voor het eerst een regeringssysteem werd opgezet waarin niet enkelen de leiding hadden, maar alle burgers betrokken waren bij het bestuur van de stad.

Het Atheense model is de universele referentie voor de reeks democratische systemen die momenteel bestaan

De burgers van de polis van Athene hadden bewustzijn behoren tot een onafhankelijke gemeenschap voordat de democratie werd gevestigd na de periode van de Dertig tirannen.

Alle burgers namen deel aan de volksvergadering, ook wel ecclesia genoemd. Daarin beraadslaagden ze over de zaken van het stadsbestuur. In die zin hebben alleen de huidige regeringen van de Zwitserse kantons een systeem dat vergelijkbaar is met dat van de Atheners.

Om deel uit te maken van de vergadering was het nodig om aan bepaalde vereisten te voldoen: de zoon zijn van Atheense ouders en hebben voldaan aan de meerderjarigheid vastgesteld (deze werd bereikt op 18 jaar, maar gedurende de volgende twee jaar moest de dienst vervuld worden leger).

Hoewel buitenlanders geen Atheens staatsburgerschap hadden, kon een buitenlander via een decreet de status van burger verkrijgen. Aan de andere kant, als een Athener bepaalde misdaden beging, werd hij gediskwalificeerd en verloor hij zijn burgerrechten. Men mag niet vergeten dat slaven en vrouwen niet tot de categorie burgers behoorden.

De oproepen voor de vergadering en de agenda werden vier dagen van tevoren aangekondigd om het ziekteverzuim van de burger te minimaliseren.

Voor de Atheners was deelname aan de vergadering een morele kwestie, aangezien persoonlijk geluk niet los kon worden gezien van collectief welzijn. De Atheners namen niet alleen deel aan de vergaderingen, maar konden ook benoemd worden tot leden van de verschillende gerechtshoven van gerechtigheid.

Historisch gezien was het Atheense democratische systeem het gevolg van een reeks politieke transformaties, zoals de hervormingen van Solon of Cleisthenes. Met beide voorstellen wilden de Atheners een einde maken aan elk tiranniek regime. De grote promotor van de democratie was echter Pericles (hij introduceerde onder andere een salaris voor burgers die een openbaar ambt verkregen en de voorkeur gaven aan de toegang van de volksklassen tot het leven openbaar).

Niet alle Atheners waardeerden het democratisch systeem positief

In de komedies van Aristophanes werd een satire opgevoerd om de democratie van Athene belachelijk te maken (in zijn komedies waren dat er wel een kritiek op het verkiezingssysteem voor openbare ambten, de demagogie van sommige populistische leiders en de corruptie).

Vooral de filosoof Plato was fel tegen de idealen van de democratie, omdat hij begreep dat het volk niet in staat is de zaken van een staat.

Voor Aristoteles zou de regering van het volk gemakkelijk kunnen leiden tot een tirannie van de meerderheid.

Fotolia kunst: olku